بۇگىن تاريحي كۇن - ۇلى كوشكە 30 جىل

بۇگىن سول تاريحي شەشىم شىققان كۇنگە 30 جىل تولىپ وتىر، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

كۇنى كەشەگى ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ التىنشى وتىرىسىندا پرەزيدەنت قاسىم- جومارت توقايەۆ ۇكىمەتكە ۇلى كوش داتاسىن كۇنتىزبەگە ەنگىزۋدى تاپسىرعان بولاتىن.

«ۇلى كوش 1991 -جىلى باستالدى. بۇعان ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىمەن قازاق كسر مينيسترلەر كابينەتى قابىلداعان №711 قاۋلى رەسمي تۇردە جول اشتى. بۇل قۇجات 1991 -جىلعى 18-قاراشادا قابىلداندى. كوپ ۇزاماي ەلباسى «الىستا جۇرگەن اعايىنعا اق تىلەك» اتتى جولداۋىن جاريالاپ، شەتتەگى قانداستارىمىزدى ەلگە شاقىردى»، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ سول شارادا.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، سودان بەرى 1,5 ميلليوننان استام قازاق تاريحي وتانىنا قونىس اۋدارعان.

«بۇگىندە ولار ەگەمەن ەلىمىزدى وركەندەتۋگە ءوز ۇلەسىن قوسۋدا. سولاردىڭ ىشىندە اۋىت مۇقيبەك جانە تاعى باسقا قوعام قايراتكەرلەرى ۇلى كوشتىڭ تاريحي ءرولىن ەسكەرىپ، ارنايى كۇن بەلگىلەۋ قاجەتتىگىن ايتىپ ءجۇر. ۇكىمەتكە وسى تاريحي داتانى اتاۋلى كۇندەر كۇنتىزبەسىنە قوسۋ ماسەلەسىن جان- جاقتى قاراستىرىپ، ءتيىستى ۇسىنىس ەنگىزۋدى تاپسىرامىن»، - دەدى پرەزيدەنت.

ايتۋلى كۇننىڭ رەسمي كۇنتىزبەگە ەنۋىنە باستاماشى بولعانداردىڭ ءبىرى، قوعام قايراتكەرى اۋىت مۇقيبەك بۇل كۇندى : «18-قاراشا - قانداستارىمىزدىڭ تاعدىرى شەشىلگەن كۇن» دەپ ايرىقشا اسپەتتەيدى. «تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 1991 -جىلعى 18-قاراشادا قازاق كسر مينيسترلەر كابينەتىنە «باسقا رەسپۋبليكالاردان جانە شەتەلدەردەن سەلولىق جەرلەردە جۇمىس ىستەۋگە تىلەك ءبىلدىرۋشى بايىرعى ۇلت ادامدارىن قازاق ك س ر- ىندە قونىستاندىرۋ ءتارتىبى مەن شارتتارى تۋرالى» №711 قاۋلى شىعارتىپ، الىس- جاقىن شەتەلدەردەگى قانداستارىمىزدى تاۋەلسىز قازاقستانعا شاقىرۋدى قولعا الدى. ەرەكشە اتاپ وتەرلىگى - سول №711 قاۋلى ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاۋدان بۇرىن قابىلدانعاندىعىمەن وتە قۇندى ءارى ەرەكشە ساياسي ماڭىزعا يە. تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعى قارساڭىندا 18-قاراشانى «ۇلتتىق كوشى- قون كۇنى» دەگەن اتپەن كاسىبي مەرەكەلەر مەن اتاۋلى كۇندەردىڭ تىزبەسىنە ەنگىزۋدى سۇراپ، پرەزيدەنت قاسىم- جومارت توقايەۆتىڭ اتىنا حات جازعان ەدىم. پرەزيدەنت قاسىم- جومارت توقايەۆ سول ءوتىنىشىمىزدى ەسكەرىپ، ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ التىنشى وتىرىسىندا «ۇكىمەتكە وسى تاريحي داتانى اتاۋلى كۇندەر تىزبەسىنە قوسۋ ماسەلەسىن جان- جاقتى قاراستىرىپ، ءتيىستى ۇسىنىس ەنگىزۋدى تاپسىردى»، - دەيدى ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى.

قوعام بەلسەندىسى 1997 -جىلعى «حالىقتىڭ كوشى- قونى تۋرالى» زاڭ وسى №711 قاۋلىنىڭ نەگىزىندە قابىلدانعانىن ايتادى.

«مەملەكتتىك كوشى- قون ساياساتى قالىپتاسىپ، جىل وتكەن سايىن كەمەلدەنىپ كەلەدى. قازاقستان شەتتەگى ءوز قانداستارىن وتانىنا شاقىرىپ وتىرعان الەمدەگى ساناۋلى عانا مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى بولدى. بۇل كۇن - ەلىمىز ءۇشىن دە، تاۋەلسىزدىك جىلدارى شەكارا اسىپ كەلىپ اتا جۇرتىنا قونىستانعان قانداستارىمىز ءۇشىن دە، وتانعا ورالۋدىڭ ءسات- ساعاتىن كۇتىپ وتىرعان الىستاعى اعايىندار ءۇشىن دە ۇلى مەرەكە»، - دەيدى ول.

ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، 1991 -جىلدان بەرى رەسپۋبليكاعا 1 ميلليون 86 مىڭ 200 ەتنيكالىق قازاق ورالعان. ال بيىلعى جىلدىڭ باسىنان 1 -قاراشاعا دەيىن 15903 ادام تاريحي وتانىمەن تابىسىپ، قانداس مارتەبەسىن العان. بيىل كەلگەن ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ %76,3- ى وزبەكستاننان، %9,5 ى قىتايدان، %6,1 ى تۇرىكمەنستاننان، %2,5 ى موڭعوليادان جانە %5,5 ى باسقا ەلدەردەن قونىس اۋدارعان. ءوزى مەن ۇرپاعىنىڭ تاعدىرىن اتاجۇرتپەن بايلانىستىرعان شەتتەگى قازاقتاردىڭ %28,3 ى الماتى وبلىسىنا، %13,4 ى تۇركىستان وبلىسىنا، %19,1 ى ماڭعىستاۋ وڭىرىنە،%8 ى جامبىل وبلىسىنا، %10,5 ى شىمكەنت قالاسىنا قونىستانعان. اتالعان كونتينگەنتتىڭ %55 ى ەڭبەككە قابىلەتتى جاستا بولسا، %28,1- ى كامەلەتكە بولماعان. قالعان %16,8 ى زەينەت جاسىندا. «وتانداستار قورى» كوممەرتسيالىق ەمەس اكسيونەرلىك قوعامىنىڭ «قانداستاردى قولداۋ» دەپارتامەنتىنىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى گۇلميرا نۇربايەۆانىڭ سوزىنە قاراعاندا، 30 جىلدىڭ ىشىندە قانداستاردى قۇجاتتاندىرۋ ماسەلەسى ناقتى جولعا قويىلعان.

«اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ باستاماسىمەن «قانداس» مارتەبەسىن الۋدان باستاپ ازاماتتىق العانعا دەيىنگى قىزمەتتەردى «ءبىر تەرەزە» قاعيداتىنا سايكەس وڭتايلاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەن بولاتىن. بۇگىندە، «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا قانداستارعا ارنالعان بارلىق مەملەكەتتىك قىزمەتتەر وڭتايلاندىرىلىپ، «حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارى» ارقىلى جۇزەگە اسىپ جاتىر. ينتەگراتسيالىق جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتىعىن العانعا دەيىنگى راسىمدەرگە قانداستار تاپسىراتىن قۇجاتتار سانى 46 دان 16 قۇجاتقا ازايىپ، ونى قاراۋ مەرزىمى 6 ايدان 3 ايعا قىسقاردى»، - دەيدى «وتانداستار قورىنىڭ» وكىلى.