الەم تاريحىنىڭ باسىن قاتىرىپ كەلە جاتقان 7 تاريحي جۇمباق

ءبىراق جاۋابى تابىلماعان ارتەفاكتار ءالى دە بار.

تابىلعان كەزىنەن كوپتەگەن سۇراق تۋدىراتىن جۇمباق زاتتار تۋرالى Bilim-all.kz اڭگىمەلەيدى.

انتاركتيداداعى پيراميدا

انتاركتيداداعى جۇمباق پيراميدا Google Earth-تىڭ ارقاسىندا تابىلدى. جەردىڭ وڭتۇستىك پوليۋسىندەگى پيراميدالار جايلى دەرەك 1910-1913 -جىلدار ارالىعىندا پايدا بولعان ەدى. سول كەزدەرى بريتان انتاركتيكالىق ەكسپەديتسياسىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى ولاردىڭ ءبىرىن انىقتاعان بولاتىن. سودان بەرى الەمنىڭ عالىمدارى پىكىرتالاسىپ كەلەدى، بۇل نە: ءتۇپ- ءتۇزۋ نۋنتاكي- تاۋلارى ما، الدە ەجەلگى وركەنيەت ءىزى مە؟ سەبەبى، عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، وسىدان 100 ميلليون جىل بۇرىن انتاركتيدا تروپيكالىق ورماندى جەر بولعان.

فەستتىك ديسك

كريتتىق فەست قالاسىنىڭ سارايىندا قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا 1908 -جىلى جاسىرىن قويمادان ديسك تابىلدى، جانە بۇل زات الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىنىڭ عالىمدارىن قىزىقتىردى. بۇل ادامزات تاريحىنداعى تۇڭعىش باسىلىپ جازىلعان ءماتىنى بار زات. ديسكتىڭ جازبالىق ەرەكشەلىگى كريتتە ب. ز. د. 1600 -جىلى بولعان جازبادان تولىقتاي ەرەكشەلەنەدى، ال جازبا ءدال وسى ارالىقتا جازىلعان دەگەن بولجام بار.

زەرتتەۋشىلەردىڭ پىكىرتالاسى ءالى دە جالعاسىپ كەلەدى: بىرەۋلەر ارتەفاكتى ارالعا بىرەۋلەر الىپ كەلگەن دەسە، ەكىنشىلەرى - ءدال سوندا جاسالعان دەگەندى ايتادى. ۇشىنشىلەرى بۇنىڭ شيفر ەكەنىنە سەنىمدى، تورتىنشىلەرى مۇنىڭ جالپى قانداي دا ءبىر ءتىلدى بىلدىرەتىنىنە كۇماندى. عالىمدار ديسكتىڭ قۇپياسىن شەشۋ ءۇشىن ءالى دە ەڭبەكتەنىپ كەلەدى جانە ونى ەجەلگى جەرورتا تەڭىزىنىڭ ەڭ تاماشا قۇپيا ەسكەرتكىشى دەپ ەسەپتەيدى.

بەيل كريپتوگراممالارى

بۇل كريپتوگراممالار جايلى تۇڭعىش 1865 -جىلى ايتىلا باستادى. ءدال سول كەزدە توماس دجەففەرسون بەيلدىڭ باسشىلىعىمەن التىن ىزدەۋشىلەردىڭ $ 30 ميلليون (قازىرگى باعام بويىنشا) قويما تىققانى جايلى اقپارات پايدا بولدى.

ونىڭ ورنالاسقان جەرى بەلگىسىز اۆتوردىڭ بروشيۋراسىنىڭ ارقاسىندا قولجەتىمدى بولعان ءۇش حابارلامانىڭ ىشىندە شيفرلانعان بولاتىن. وندا بۇل شيفرلاردىڭ پايدا بولۋى جايلى شىنايى بولا الاتىن وقيعا جازىلعان.

بۇل ەجەلگى ميستيفيكاتسيا ما، الدە شىن بەلدەۋلەر مە - ءالى كۇنگە دەيىن قۇپيا اشىلعان جوق. الايدا كىلتتى تانىمال ماماندار دا، قاراپايىم التىن ىزدەۋشىلەر دە ءالى تابا العان جوق. ايتپاقشى، كەز كەلگەن ادام شيفر شەشۋدە ءوز باعىن سىناپ كورە الادى - جەلىدە كودتتىڭ بارلىق ءۇش بەتى ۇسىنىلعان. ال بروشيۋرانىڭ ءتۇپنۇسقاسى بۇرىنعىداي كونگرەسس كىتاپحاناسىندا ساقتاۋلى.

ريمدىق دودەكاەدرلەر

كولەمى 4-11 س م قۇرايتىن بۇل كىشىگىرىم زاتتار شامامەن ب. ز. د. II- III عاسىرعا تيەسىلى. ءبارى ءبىر- بىرىنە ۇقساس - 12 جالپاق بەسجۇلدىزدى قىرلارى مەن ديامەترى ءارتۇرلى ساڭىلاۋلارى بار. شامامەن جۇزدەگەن وسىنداي قولا، تەمىر جانە ءتىپتى التىن دودەكاەدرلەردى ارحەولوگتار كوپتەگەن ەلدەردەن تاپتى، ءبىراق كوبىنەسە ريم يمپەرياسىنىڭ تاريحي تەرريتورياسىنان تابىلدى.

ءار تابىلعان سايىن مۇنىڭ نە ەكەنىن بىلدىرەتىن جاڭا گيپوتەزالار جارىق كورەدى. ءتۇرلى بولجامدار بار: ويىن سۇيەكتەرى، بال اشۋ زاتتارى، اشەكەيلەر، سۋ قۇبىرلارىن كاليبرلەۋ قۇرىلعىسى جانە ءتىپتى ساۋساقتاردىڭ ءارتۇرلى پىشىنىنە ارنالعان پەرچاتكالاردى توقۋدىڭ تەمىرى دەيتىندەر دە بار. ءبىر قىزىعى، ەجەلگى ريمدىكتەر قولجازبالارىندا بۇل فيگۋرالار جايلى جازباعان.

پيري-رەيس كارتاسى

1513 -جىلى جاسالعان الەم كارتاسىندا رەسمي تۇردە 1820 -جىلى عانا اشىلعان انتاركتيدا قايدان ءجۇر؟ بۇل تاڭعاجايىپ دەرەك جانە سول كەزەڭ ءۇشىن كارتانىڭ دالدىگى عالىمداردىڭ باسىن ءالى دە قاتىرىپ كەلەدى. ارتەفاكتى زەرتتەگەننەن كەيىن عالىمداردىڭ ءبىرى مۇنداي ءدال كارتا جاساۋدىڭ ءبىر عانا جولى بار - ول اەروتۇسىرۋ دەپ بولجادى.

كارتانى جاساۋشى - تانىمال تۇرىك ادميرالى پيري رەيس قانداي قۇپيا قۇرىلعىلاردى پايدالانعانى بەلگىسىز. قولجازبالارىندا جالپىلاي كورسەتكەنىن جانە كوپتەگەن باسقا كارتالارداعى، ونىڭ ىشىندەگى ەجەلگى مالىمەتتەردى كوشىرگەنىن ايتقان. ءبىراق ءبىر انىعى، ادميرالدىڭ كارتاسىنان زەرتتەۋشىلەر انتاركتيدانىڭ مۇز قاباتىنسىز كەسكىنىن كورگەن. ول مۇنداي قالىپتا ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى كوپتەگەن جىل بۇرىن بولعان.

سابۋ ديسكى

1936 -جىلى ارحەولوگتارمەن ەگيپەتتە تابىلعان ديسك تابىلعالى بەرى كوپتەگەن بولجام تۋدىرىپ كەلەدى. شامامەن ب. ز. د. 3000 -جىلدارى پايدا بولعان 70 سانتيمەترلىك تاس «تارەلكە» نە ءۇشىن پايدالانىلۋى مۇمكىن ەدى؟ ىدىس ءۇشىن تىم ىڭعايسىز. دوڭگەلەك ءبىر جارىم مىڭ جىلدان كەيىن پايدا بولدى. ديسك حيميالىق پروتسەسستەرگە ارنالعان زاماناۋي قۇرىلعىلاردى ەسكە سالادى، ءبىراق ولاي بولسا كورروزيا ىزدەرى قايدا؟

پروپەللەر نەمەسە ەلەكترگەنەراتورىنىڭ ءبىر بولشەگىنە ۇقساس بولعانىمەن، ول كەزدەگى تەحنيكالىق دامۋ كەزەڭىنە ساي ەمەس. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ءالى كۇنگە دەيىن دالەلدى پىكىر جوقتىڭ قاسى.

ناسكا گەوگليفتەرى

پەرۋدەگى ناسكا ۇستىرتىندەگى الىپ بەينەلەر ⅩⅩ عاسىردىڭ باسىندا ۇشاق بورتىنان كورىندى، الايدا ينكتەردىڭ توپىراق بەتىندەگى بەلگىلەرى بار ۇلكەن جول جايلى XVI عاسىردىڭ دەرەككوزدەرىندە ايتىلادى. شامامەن 30 جۇمباق سۋرەت جارتىلاي ءشول دالا كليماتىنىڭ ارقاسىندا جەر بەتىنەن جاقسى كورىنەدى. بۇلاردى كىم، قاشان، نە ءۇشىن جانە قالاي جاسادى - جاۋابى تابىلماعان سۇراقتار. عالىمداردىڭ كەلىسەتىن ءبىر تۇسى - بۇلار ءشول دالاعا ينكتەر كەلمەي تۇرىپ جاسالعان.

188 مەتر بولاتىن كەسىرتكە، 50 مەترلىك كوليبري جانە تاعى باسقا كوپتەگەن جۇمباق سيمۆولدار - ءارقايسى ءبىر عانا ۇزدىكسىز جولاقپەن جاسالعان. جۇمباق بەلگىلەردى قۇس ۇشىم بيىكتىكتەن نەمەسە Google Earth-تەن 14°41'18.0"S 75°07'22.0"W كوورديناتالارى بويىنشا مۇقيات قاراۋ ارقىلى كورۋگە بولادى.