ۇلىلاردىڭ جۇمباق ءولىمى

None
None
نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - جوشى حان - تەمۋدچيننىڭ بايبىشەسى بورتەدەن تۋعان ۇلكەن ۇلى، 1187 -جىلى دۇنيەگە كەلگەن.

ماڭعولدىڭ داڭقتى قولباسشىسى، ازۋلى باتىرى بولعان ادام.

بىرنەشەلەگەن ءىرى شايقاستاردا وجەتتىلىگىمەن كوزگە ءتۇسىپ، تالاي جەردى باعىندىرىپ، ماڭعول يمپەرياسى ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتكەن. 1223 - جىلى قۇلانباسى دەگەن جەردە قۇرىلتاي ءوتىپ، شىڭعىسحان جاۋلاپ العان ۇلانعايىر اتىرابىن ءتورت ۇلىنا ءبولىپ بەرەدى. جوشىنىڭ ەنشىسىنە ەرتىستەن باتىسقا قاراي، جەتىسۋدىڭ تەرىسكەي بولىگىن قامتي وتىرىپ، «موڭعول اتىنىڭ تۇياعى جەتكەن» تومەنگى ەدىل بويىنا دەيىنگى جەردى قوسا، بۇكىل دەشتى قىپشاق ايماعى تيەدى.

بۇل جەردى «جوشى ۇلىسى» دەپ اتاپ، ءومىرىنىڭ سوڭىنان دەيىن ات ۇستىندە شايقاسۋمەن بولادى. 1227 - جىلى بەلگىسىز جاعدايدا قازا تابادى. وسى تۇستا تاريحشىلاردىڭ ويى سان-ساققا بولىنەدى. ءبىرى سوعىستان العان اۋىر جاراقاتىنان كوز جۇمدى دەسە، ەندى ءبىر توبى «شىڭعىس حاننىڭ جانسىزدارى ءولتىردى» دەپ ءمالىم ەتەدى. ال، وزگەلەرىنىڭ ويى تىپتەن باسقا.

مۇستافا شوقاي - 1890 - جىلى 25 - جەلتوقساندا دۇنيەگە كەلگەن. كورنەكتى قوعام قايرەتكەرى، تۇركىستان اۆتونومياسىنىڭ جەتەكشىسى. ول جالعىز قازاقتىڭ ەمەس كۇللى تۇركى حالىقتارىنىڭ قامىن جەگەن ۇلت زيالىسى. ۋاقىتشا وكىمەتتىڭ «ۇلتتىڭ ءوزىن- ءوزى بيلەۋ مۇمكىندىگىن بەرەمىز» دەگەن سوزىنە سەنبەي، جان- جاقتى ويلاستىرىلعان ساياسي باعىت جۇرگىزۋگە ۇمتىلدى.

«قوقان اۆتونومياسىنىڭ» كەلەشەگىنە مول ۇمىتپەن قاراپ، ەركىندىكتىڭ اۋاسىمەن تىنىستاۋعا ۇمتىلدى. ءبىراق، قاتال ساياسات ونىڭ بۇكىل ارمانىنا بالتا شاپتى. سونىڭ سالدارىنان ول تۇركيا ارقىلى العاش گەرمانياعا، سونان سوڭ فرانسياعا ات باسىن تىرەيدى. ەميگراتسيادا «جاڭا تۇركىستان»، «جاس تۇركىستان» جۋرنالدارىن شىعارىپ، كەڭەستىڭ وزبىر ساياساتى تۋرالى زەرتتەۋلەر جازدى. قايراتكەر 1941 -جىلى 27 جەلتوقساندا بەرليندە بەلگىسىز جاعدايدا قايتىس بولدى.

سەرگەي ەسەنين - الەمگە تانىمال ورىستىڭ ۇلى اقىنى. 1895 - جىلى 21 - قىركۇيەكتە رەسەي يمپەرياسى، ريازان وبلىسى، كۋزمينسكيي بولىسى، كونستانتينوۆو اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 19 جاسىندا العاشقى ولەڭى «ميروك» جۋرنالىندا جاريالاندى.

وسى كەزدەن باستاپ ونىڭ اقىندىقتاعى ۇلكەن جولى باستالىپ كەتكەن بولاتىن. ا. ا. بلوكۋ، س. م. گورودەتسكيي سىندى بەلگىلى قالامگەرلەر ونىڭ قابىلەتىن جوعارى باعالايدى. بولاشاعىنان مول ءۇمىت كۇتتىرتكەن جاس اقىن 1925 - جىلى 28 - جەلتوقساندا لەنينگراد قالاسىنىڭ «انگلەتەر» قوناق ۇيىندە قازا تابادى. تەرگەۋشىلەردىڭ دايەكتەرىنە سۇيەنەر بولساق، سەرگەي ءوز-وزىنە قول جۇمساپتى- مىس.

ال، ارادا قانشا جىلدار وتسەدە ونىڭ ناقتى ءولىمى تۋرالى دەرەكتەر جەتكىلىكسىز. كۇن وتكەن سايىن قۇپياعا تولى سىرلاردىڭ شەتى اشىلۋدا.

ماعجان جۇمابايەۆ - قازاقتىڭ ماڭداي الدى اقىندارىنىڭ قايماعىنا اينالا بىلگەن ءبىرتۋار تۇلعا. 1893 - جىلى 25 - ماۋسىمدا دۇنيەگە كەلگەن. سىرشىلدىق پەن ورشىلدىكتى ۇشتاستىرا وتىرىپ، ەل تاعدىرىن جالىندى جىرلارىنا ارقاۋ ەتكەن. ءوز پىكىرىن اشىپ ايتىپ، «الاشىم» دەپ اقىرعان ارىستانعا بولشيەۆيكتەر قولدارىنان كەلگەنىن جاساپ باقتى.

بىرنەشە رەت تۇرمەگە توعىتىپ، قاتال تارتىپپەن تاعدىرىن تارك ەتپەك تە بولدى. اقىرى 1937 -جىلى 30 - جەلتوقساندا «جاپون تىڭشىسى» دەگەن ايىپپەن تۇتقىنداپ، 1938 - جىلدىڭ ناۋرىز ايىنىڭ 19 ندا اتۋ جازاسىنا كەسەدى.

ءبىراق، اقىننىڭ ءولىمىن راستايتىن ءبىر جاپىراق بۇيرىقتان باسقا ەشتەڭە دە جوق. اراعا 10 جىل سالىپ باۋىرجان مومىش ۇلى ماعجان اقىندى كورگەنىن ايتسا، ابدۋللا ءابدىراحمانوۆ ەسىمدى قاريا جۇمابايەۆتىڭ اتۋ جازاسىنا كەسىلمەگەنىن ايتادى.

ياعني، 1951 - جىلى اۋىر سىرقاتتان قازا تاپقانىن جەتكىزىپ وتىر. دەمەك، اشىلماعان قۇپيالار ءالى دە كوپ دەگەن ءسوز.

مۇستافا وزتۇرىك - 1954 - جىلى 23 - قاراشادا تۇركيانىڭ مۇساحودجالى دەگەن جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن شىعىس جەكپە-جەگىنىڭ قاس شەبەرى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ توەكۆوندو فەدەراتسياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى رەتىندە كەڭىنەن تانىمال. بالا كەزىنەن وقۋدا العىر بولعان وزتۇرىك ستامبۇلداعى ورتا مەكتەپتى ءبىتىرىپ، تايۆاندا جوعارى ءبىلىمىن جالعاستىرادى. 90- جىلداردىڭ شيرەگىندە اتامەكەنگە اڭسارى اۋىپ، ەلگە ورالدى. مۇستافا تاەكۆوندو سپورتىنان التى دۇركىن الەم چەمپيونى اتانىپ، 6 شى دان دارەجەسى بار حالىقارالىق جاتتىقتىرۋشى اتاعىن دا يەمدەندى. سونداي-اق، التى ءتىلدى جەتىك مەڭگەرىپ، قازاق ەلىنىڭ جارىق جۇلدىزىنا اينالا ءبىلدى. 1995 - جىلى الماتىدا قالاسىندا جۇمباق جاعدايدا قايتىس بولدى. سۇيەگى تۇركيادا جەرلەنگەن.

blogtime.kz


سوڭعى جاڭالىقتار