بەلبەۋ - جىگىت جان دۇنيەسىنىڭ ساندىعى

ماتا بەلبەۋ قورعاعىشتىق قاسيەتىمەن قاتار، كىندىكتى جاۋىپ تۇرۋ ءۇشىن قاجەت بولعان، ويتكەنى تۇركى تىلدەس حالىقتار كىندىكتى الەم ورتالىعى، ءومىر توعىسى رەتىندە ساناعان. ادامنىڭ اناتوميالىق ورتاسىنىڭ سيمۆوليكالىق ءمانىنىڭ الەمدىك اۋقىمى بەلبەۋدىڭ سەميوتيكالىق مارتەبەسىن ارتتىردى، بۇل بەلىنە بەلبەۋ تاققان ادامداردىڭ قولتىقتارىنان بايلاناتىن قۇدايسىزداردان جانە اياعىنان بايلاناتىن جەراستى الەمىندەگىلەردەن ەرەكشەلەيتىنى اڭىزداردا كورىنىس تاپقان.

اۋقاتتى وتباسىندا قىزىل ماتا بەلبەۋدىڭ ورنىنا كەيدە بالاعا ايىلباستى بەلدىك تاعىلاتىن. ەرەكشە جاعدايلاردا، ماسەلەن، بالانىڭ كىشكەنتاي كەزىندە مەرتىگۋىنەن قاۋىپتەنگەندىكتەن، ونىڭ سۇندەت تويىنا وسكەن سايىن كەڭەيە بەرەتىن قىمبات جينالمالى بەلدىك، ات پەن تۇيە تارتۋ ەتكەن. اقىلىمەن جانە زەرەكتىگىمەن كوزگە تۇسكەن 15 جاسار ۇل بالاعا ءبي قاتارىنا وتۋىنە وراي توعىز ءىرى كۇمىس شىتىرالى توعىز ابزەل بەلدىك سىيلاعان. مەرەكە كۇندەرى بوزبالالار وسىنداي ءساندى كۇمىس شىتىرالى جالپاق كۇمىس بەلدىك تاققان.

ادامنىڭ الەۋمەتتىك-مۇلىكتىك مارتەبەسىنىڭ كورسەتكىشى رەتىندەگى بەلدىكتىڭ ءرولى جوعارى بولعان. مۇنىڭ ءمانى اۋقاتتى ەر كىسىلەر مىندەتتى تۇردە جيناقتى بەلدىك تاعىپ جۇرەتىنىندە جاتىر. بەلدىكتەگى شىتىرالاردىڭ سانى، ونىڭ نەدەن جاسالعانى، جاسالۋ كوركەمدىگىنە قاراپ، يەسىندەگى الەۋمەتتىك جاعدايىن اڭعارۋعا بولادى.

ءبىر-بىرىنەن اسىپ تۇسۋگە تىرىسقان باي ادامداردىڭ بەلدىگى قاتتى ەرەكشەلەنەدى. ولاردىڭ بەلدىگى كۇمىس، كوبىنەسە التىن شىتىرالارمەن ساندەلىپ، تاماشا ورنەكتەرمەن شەبەر جاسالادى. شىتىرا جيناقتارىنىڭ كوركەمدىك-تەحنيكالىق ۇيلەسىمدىلىگى ارقاسىندا بەلدىكتەر زەرگەرلىك ونەردىڭ باعا جەتپەس تۋىندىسىنا اينالادى.

اۋقاتتى ەر ازاماتتار ماتا بەلبەۋ، سالپىنشاقتارى مەن قارۋ سالاتىن قىندارى بار جىڭىشكە بەلدىك جانە كۇمىس شىتىرالى ءساندى جالپاق بەلدىكتى قاتار تاعىپ تا جۇرگەن. ماتا بەلبەۋ ىشكيىمنىڭ ۇستىنەن بايلانادى، قىندى جىڭىشكە بەلدىك قامزولدىڭ سىرتىنان، سالتاناتتى بەلدىك شاپاننىڭ سىرتىنان تاعىلعان. تۇرمىسى ورتاشا ادامداردىڭ بەلدىگى كۇمىس جالاتىلعان مىس شىتىرالارمەن ساندەلگەن. ول كەزدىڭ ءداستۇرلى ۇعىمىندا مۇلىكتىك مارتەبە مورالدىق-ەتيكالىق ءتارتىپ تۇسىنىگىمەن سايكەستەندىرىلگەن.

باقۋاتتى ادام بەرەكەلى، ىسكەر، ءبىر سوزبەن ايتقاندا جاقسى ادام دەپ باعالانعان. ەل اۋزىندا «بەلبەۋلى ادام - قادىرلى كىسى» دەگەن تەڭەۋ ايتىلعان. جىگەرسىز، بولبىر ادامدى «بەلبەۋسىز كىسى» دەپ سيپاتتاعان. جيناقتى بەلدىگى جوق ەركەكتى كەدەي، دەمەك جالقاۋ، تياناقسىزدار قاتارىنا جاتقىزعان.

بۇل جەردە قاراما-قايشى كوزقاراس رەتىندە ورتا ازيا حالىقتارىنىڭ بەلدىك تۋرالى دەرەكتەرىنەن كەلتىرە كەتەلىك. زەرتتەۋ قورىتىندىلارىنا سايكەس، بيلىك باسىنداعىلار، ءدىني تۇلعالار ەرەكشەلىك بەلگى رەتىندە بەلدىك تاقپاعان. ال قالعان قىزمەتشىلەر، قولونەرشىلەر، ساربازدار مىندەتتى تۇردە بولەك تاعىپ جۇرگەن.

بەلدىك جيناعىنىڭ قۇنى كەيدە تۇتاس داۋلەتكە تەڭ بولعان. بۇل بۇيىمدى بەزەندىرۋگە قازاق بارىن سالعان، ويتكەنى ول اتا-بابانىڭ كوزى رەتىندە اۋلەت اراسىندا ۇرپاقتان-ۇرپاققا مۇرا بولىپ قالاتىن زات سانالعان. وندا اتا-بابانىڭ رۋزى ءومىر سۇرەدى دەپ، بەلدىكتى بىرەۋگە سىيلامايتىن، ايتپەسە شاڭىراقتان قۇت كەتۋى مۇمكىن. سوندىقتان دا بولار، قازاقتا ەرلەر قانداس جاقىن باۋىرلاستىقتىڭ بەلگىسى رەتىندە ءوزارا بەلدىك الماسقان، بۇل ءداستۇر مونعولداردا بار.

massaget.kz

سۋرەت «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ سايتىنان الىندى