ءبىرىڭعاي مەكتەپ فورماسى - زايىرلى قوعام تالابى

الايدا، بيلىك بۇل تەندەنتسيالارعا شەكتەۋ قويىپ جاتىر. سەبەبى، مەكتەپ فورماسىن كيىپ جۇرۋگە قويىلعان مىندەت ءبىلىم بەرۋدىڭ زايىرلى سيپاتىن ىسكە اسىرۋ قاجەتتىلىگىنەن تۋىنداپ وتىر.

مەكتەپ فورماسىنىڭ وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىنا، دەنساۋلىعىنا، جالپى دامۋىنا تيگىزەتىن وڭ ىقپالى زور بولعاندىقتان، مەكتەپ فورماسىن كيۋگە عانا ەمەس، سول مەكتەپ فورماسىنىڭ وزىنە دە ءتيىستى تالاپتار كوزدەلگەن. مۇنداي تالاپ جاس ۇرپاقتىڭ مۇددەسى تۇرعىسىنان ابدەن زەردەلەنىپ، ەلەپ- ەكشەپ بارىپ قويىلىپ وتىر.

«ءبىرىڭعاي مەكتەپ فورماسىنىڭ تالاپتارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2007 -جىلعى 27 -شىلدەدەگى «ءبىلىم تۋرالى» №319 -زاڭىنىڭ نورمالارىنان تۋىنداپ وتىر. وسى زاڭعا سايكەس قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ 2016 -جىلعى 14 -قاڭتارداعى №26 -بۇيرىعىمەن ورتا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى ءۇشىن مىندەتتى مەكتەپ فورماسىنا قويىلاتىن تالاپتار بەكىتىلدى. وسىلايشا مەكتەپ فورماسى ەلىمىزدىڭ ورتا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا كيۋگە مىندەتتەلگەن وقۋشىلاردىڭ ءبىرىڭعاي كيىم ۇلگىسى بولىپ تابىلادى»، - دەدى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى فيلوسوفيا كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى، حالىقارالىق قۇقىق ماگيسترى، فيلوسوفيا ماگيسترى ەربولات قوشقاربايەۆ.

بۇل جەردە ەڭ الدىمەن فورمانىڭ «ساپالى» بولۋى باستى نازارعا الىنىپ وتىر. ماتەريالىنىڭ ساپالى بولۋى، ونداعى ماتا قۇرامى: جاقسارتىلعان جارتىلاي ءجۇن جانە ماقتا بولۋى، كيىسكە ءتوزىمدى، انتيباكتەريالدىق، انتيميكروبتىق جانە انتيستاتيكالىق قاسيەتتەرى بار ماتالار قولدانىلۋى كەرەك ەكەندىگى تۇگەل ەسكەرىلگەن. بۇل وقۋشىنىڭ دەنساۋلىعىنا دا وڭ اسەر ەتەدى ءارى مۇنداي فورمالار كلاسسيكالىق ستيلدە بولعاندىقتان وقۋشىنىڭ قيمىل-قوزعالىسىنا وتە ىڭعايلى. سوندىقتان دا، مەكتەپ فورماسى تىگىلەتىن ماتالاردىڭ سەرتيفيكاتى بولىپ، ولار سانيتارلىق ەرەجەلەر مەن نورمالارعا ساي كەلۋى ءتيىس.

اسسورتيمەنتى باي فورمالاردىڭ ءتۇرىن، ءپىشىنىن، فاسونىن تاڭداۋ وقۋ ورنى باسشىلارىنىڭ عانا قۇزىرىندا ەمەس، وعان قوعامدىق كەڭەستەر دە، ياعني مەكتەپ كەڭەسى، قامقورشىلىق كەڭەس، اتا- انالار كوميتەتى دە قاتىسا الادى. وسىلايشا، اتا-انالاردىڭ، باسقا دا زاڭدى وكىلدەردىڭ مەكتەپ فورماسى تۋرالى ماسەلەلەردى تالقىلاۋعا قاتىسىپ، كەرەك كەزىندە ونى جەتىلدىرۋ بويىنشا ۇسىنىس ەنگىزە الاتىندىقتارى دا قاراستىرىلعان.

مەكتەپ فورماسىنىڭ ءتۇسى قالىپتى جانە اشىق ەمەس تۇستەردەن تاڭدالۋ كەرەك ەكەنى دە بەلگىلەنگەن. وسى تۇرعىدا ەلىمىزدە نەگىزىنەن قارا-كوك ءتۇستى فورمالار قابىل الىنعان.

«بۇل ءتۇستىڭ استارىندا بوزارىپ اتقان تاڭعى اسپان جاتىر. قارا-كوك، جالپى كوك ءتۇس ءبىزدىڭ عانا ەمەس كوپتەگەن حالىقتاردىڭ سەنىمىندە زەڭگىر كوك پەن ماڭگىلىكتىڭ، تازالىقتىڭ سيمۆولى رەتىندە تۇسىنىلەدى. تۇراقتىلىق پەن ادالدىق تا وسى تۇسپەن بايلانىستىرىلادى. ەستەتيكالىق جاعىنان دا ۇنامدى، ادەمى»، - دەدى مامان.

ءتىپتى پسيحولوگتاردىڭ ءوزى قارا كوك ءتۇستى بالانىڭ زەيىنىن جيناقتاۋعا وڭ اسەر ەتەتىنىن ايتتى.

«البەتتە، سوتسيۋمداعى بالا بۇل فورمادا ءوزىن جايلى سەزىنەدى. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ تالابىندا كوزدەلگەندەي مەكتەپ فورماسى ءبىلىم الۋشىلارىنىڭ اراسىندا الەۋمەتتىك، مۇلىكتىك جانە باسقا دا وزگەشەلىكتەردىڭ بەلگىلەرىن جويۋعا باعىتتالعان. جالپى العاندا، مەكتەپ فورماسىنىڭ الەۋمەتتىك- تاربيەلىك ءمانى زور. فورما وقۋشىلاردى تارتىپكە، رۋحاني- ادامگەرشىلىك جەتىلۋگە باۋلىپ، ىسكەرلىككە ىنتالاندىرادى، بالالاردىڭ ءبىر- بىرىمەن تەڭ بولۋىنا، ءوزىن باسقالارمەن بىردەي سەزىنۋىنە، تياناقتىلىق پەن ۇقىپتىلىققا، جيناقىلىق پەن تازالىققا، جاۋاپكەرشىلىككە، سىمباتتىلىققا، قالا بەردى يماندىلىققا باعىتتايدى»، - دەدى ەربولات قوشقاربايەۆ.

ال ماماندار اتا-انالاردىڭ ءدىني سەبەپپەن مەكتەپ فورماسىن ءدىني اتريبۋتيكاعا ىڭعايلاپ الۋى ەڭ الدىمەن وڭ مەن سولىن تانىپ ۇلگەرمەگەن بالاعا الەۋمەتتىك ءارى پسيحولوگيالىق سوققى بولىپ تابىلاتىنىن ەسكەرتەدى.

«مۇنداي جاعدايداعى وقۋشى ءوزىن الابوتەن وقشاۋ سەزىنەدى، ديسكومفورت كۇي كەشەدى. قوعامدا ءجۇرىپ قوعامنان تىسقارى قالادى. بۇل جاعداي بالانىڭ اتا-اناسى تاراپىنان بالاعا كەلتىرىلگەن ىڭعايسىزدىق قانا ەمەس، ءبىلىم زاڭناماسىن ورىندامادى دەپ سانالادى جانە بالانىڭ اتا- اناسىن اكىمشىلىك جاۋاپتىلىققا الىپ كەلەدى.

جوعارىدا اتالعان مينيسترلىك بۇيرىعىمەن بەكىتىلگەن تالاپتاردىڭ 13-تارماعىندا «مەكتەپ فورماسىنا ءتۇرلى ءدىني كونفەسسيالارعا قاتىستى كيىم ەلەمەنتتەرىن قوسۋعا بولمايتىنى» بەلگىلەنسە، 21-تارماعىندا «اتا-انالار جانە وزگە زاڭدى وكىلدەر ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ورتا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىندا بەلگىلەنگەن مەكتەپ فورماسىن كيۋىنە جاۋاپ بەرەدى» دەپ ناقتىلى كورسەتىلگەن. اتا-انالاردىڭ بۇل تالاپتاردى بۇزۋى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2014 -جىلعى 5 -شىلدەدەگى № 235-V « اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى» كودەكسىنىڭ 409-بابىنىڭ 2-تارماعىندا كوزدەلگەندەي ەسكەرتۋ جاسالادى نەمەسە بەس ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالىنادى.

سەبەبى، اتا-انا ءاۋ باستا بالاسىن مەكتەپكە ورنالاستىراردا جوعارىدا اتالعان تالاپتىڭ 27-تارماعىندا كوزدەلگەندەي ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنا قابىلداۋ تۋرالى ءوتىنىش تولتىرعاندا تالاپتاردى ساقتايتىنى تۋرالى مىندەتتەنىپ قول قويدى ەمەس پە. سوندىقتان، ۇرپاقتارىمىزدىڭ تەڭ نەگىزدە جەتىلىپ، وقشاۋ قالماي، «ارامىزدا» تاربيەلەنۋى باستى شارت!»، - دەدى ە. قوشقاربايەۆ.

اۆتور: گۇلميرا عوسمانالي