مۇستافا وزتۇرىكتىڭ شاكىرتى

ءبىراق تاڭداعان باعىتىنىڭ باسقا ارناعا بۇرىلاتىنىن بىلگەن جوق. تاعدىر ونى مۇستافا وزتۇرىكپەن جولىقتىرعان بولاتىن.

مۇستافا وزتۇرىك پەن شاكىرتتەرىنىڭ تۇركياداعى جارىستان ولجالى ورالعان ءساتى. وڭ جاقتان ارتقى قاتاردا ەكىنشى تۇرعان يساتاي قابەكوۆ.

ول دەپ وتىرعانىمىز - ايگىلى مۇستافا وزتۇرىكتىڭ شاكىرتى، تاەكۆوندودان ارداگەرلەر اراسىندا الەمنىڭ ءۇش دۇركىن چەمپيونى، تاەكۆوندودان قارا بەلبەۋدىڭ 6-دان يەگەرى، الماتى قالاسىنداعى «يساتاي» كاسىبي سپورت كلۋبىنىڭ پرەزيدەنتى، قازاقستان ۇلتتىق جەكپە-جەك فەدەراتسياسىنىڭ ۆيتسە- پرەزيدەنتى يساتاي قابەكوۆ.

يساتاي شوتان ۇلى 1967 -جىلى پاۆلودار وبلىسى اقتوعاي اۋدانى شۇعا اۋىلىندا تۋعان. وسىنداعى ورتا مەكتەپتى ءتامامداپ، پاۆلودار قالاسىنىڭ ىرگەسىندەگى كەنجەكول تەحنيكۋمىندا وقىعان. ونى اياقتاعان سوڭ، «سۋرەتشى بولامىن» دەگەن اسقاق ارمان يساتايدى الماتىعا جەتەلەپ اكەلدى. ءسويتىپ، مۇنداعى كوركەمسۋرەت ۋچيليشەسىنە قابىلداندى. بۇل 1988 -جىل بولاتىن.

اۋىلداستارى يساتايدان ۇلكەن ونەر يەسى شىعارىنا سەنىمدى ەدى. ۇستازدارى ونىڭ بويىنداعى تالانتتى دا ەرتە اڭعارعان بولاتىن. يساتايدىڭ قولىنان تۋعان دۇنيەلەر كەنەپ بەتىندە ءالى دە ساقتاۋلى. الايدا ونىڭ قىلقالام شەبەرى ەمەس، ساڭلاق سپورتشى بولىپ شىعاتىنىن ەشكىم كۇتكەن جوق- تى. اكەسى شوتان اقساقال دا: «ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە كىرمەپتى»، دەيدى.

ستۋدەنت يساتاي بوس ۋاقىتىندا ءوزى قاتارلاس جىگىتتەرمەن بىرگە سپورت سەكسيالارىنا بارادى. كۋنگ- فۋ، كاراتە سەكىلدى شىعىس جەكپە-جەكتەرىن مەڭگەرەدى. كوزى ءتىرى بولعاندا 23-قاراشادا 66 جاسقا تولاتىن مارعاسقا مۇستافامەن دە كەزدەسەدى.

- 1990 -جىلى مۇستافا وزتۇرىك قازاقستانعا العاش رەت كەلدى. الماتىداعى تسيرك الاڭىندا داڭقتى سپورتشىمەن كەزدەسۋ بولدى. ول ءدۇيىم جۇرتتىڭ الدىندا ونەر كورسەتتى. تامسانباعان ادام جوق. اعانىڭ قولىن الىپ، ديدارلاسۋدى ارماندادىق. ءساتى تۇسپەدى ءبىراق. كوپ ۋاقىت وتپەي مۋزىكا ۋچيليشەسىندە مۇستافانىڭ تاەكۆوندو كلۋبى اشىلدى. ۋچيليشە عيماراتى ءبىز وقيتىن جەرگە جاقىن ەدى. كوپتەن قالماي ءبىز دە جاتتىعۋعا جازىلدىق. مۇستافا مەكتەبىنىڭ العاشقى ديرەكتورى اسقار ءابدىراحمانوۆ قابىلداپ الدى. ول العاش كەلگەندەردى بولەك جاتتىقتىرادى دا، دەڭگەيى جوعارى جەتى- سەگىز جىگىتتى جەكە دايىندايدى ەكەن. ورايى كەلگەندە اسقار اعاعا «مىنالاردىڭ بىرەۋىمەن جەكپە- جەككە شىعۋعا بولا ما؟» دەدىم وڭاشا جاتتىعىپ جۇرگەندەردى نۇسقاپ.

ول قيىن بولاتىنىن ايتتى. بۇعان دەيىن كاراتەمەن، كۋنگ-فۋمەن اينالىسقانمىن. بۇلاردىڭ ءبارى ءبىر- بىرىنە ۇقسايدى. باپكەردىڭ بىزگە ۇيرەتكەلى جاتقان ءادىس- تاسىلدەرىن دە الدەقاشان مەڭگەرىپ العان ەدىك. «رۇقسات بەرىڭىز» دەپ تۇرىپ الدىم. البەرت ەسىمدى ەڭگەزەردەي نەمىس جىگىتىن (قازىر گەرمانيادا تۇرادى) شاقىرىپ الىپ، «مىناۋمەن ءبىراز جۇمىس ىستە. قولىڭدى باتىرما»، دەدى باپكەر. ورتادا ارباسىپ جۇردىك تە، البەرتتى سۇلاتىپ ءتۇسىردىم. سول كۇنى ءۇش جىگىتپەن جەكپە-جەككە شىقتىم. اسقار اعا وڭاشادا قايدان كەلگەنىمدى، قايدا وقيتىنىمدى سۇرادى. ول مەنى الماتى قالاسىنداعى قازىرگى وقۋشىلار سارايىنداعى مۇستافا باستاعان تاەكۆوندوشىلاردىڭ ۇلكەن زالىنا شاقىردى، - دەيدى يساتاي قابەكوۆ.

وسىلايشا، ونىڭ باتىلدىعى مەن وجەتتىگى مۇستافا وزتۇرىكپەن جاقىن تانىسۋعا تۇرتكى بولدى. 1990 -جىلدىڭ 4-جەلتوقسانىندا الماتىداعى احمەت بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتە مۇستافانىڭ تاەكۆوندو كلۋبى اشىلدى. يساتاي شوتان ۇلى وسى ۇيىرمەگە جاتتىقتىرۋشى بولىپ كەلدى. ال 1992 -جىلى قازاقستاندا العاش رەت تاەكۆوندو سىنىبى ءوز جۇمىسىن باستادى. ونىڭ جەتەكشىسى بولۋ دا يساتايعا بۇيىرعان ەكەن.

1991 -جىلى پاۆلودار قالاسىندا ي. قابەكوۆتىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن العاش رەت تاەكۆوندودان رەسپۋبليكالىق سەمينار ءوتتى. وعان مۇستافا وزتۇرىكتىڭ ءوزى كەلىپ قاتىستى. ايتپاقشى، مۇستافانىڭ الماتىلىق شاكىرتتەرىنىڭ ىشىنەن العاشقى قارا بەلبەۋدى دە ءدال وسى يساتاي مەن اقان ديقايەۆ العان.

- مۇستافا اعا شاكىرتتەرىن جاقسى كوردى. قايدا بارسا دا، ءبىزدى قاسىنان تاستامايتىن. مەنى يساتاي ەمەس، يساحان دەيتىن. ول الماتىعا كەلگەن سايىن «جەتىسۋ» قوناقۇيىنە تۇسەدى. ۇنەمى ءبىر عانا بولمەگە جاتادى. ءالى ەسىمدە، ونىڭ بولمەسىندەگى تەلەفوننىڭ ءنومىرى 392264 بولاتىن. 392 - «جەتىسۋ» قوناق ءۇيىنىڭ تەلەفونى وسى ساندارمەن باستالادى، 2 -ەكىنشى قابات، 64 - ليۋكس بولمەنىڭ ءنومىرى. قوناقۇيگە كەلگەندە جىگىتتەردى تۇگەل جيناپ الادى. ونى كورۋگە كوپ ادام كەلەدى. ءبىز بولمەنىڭ سىرتىندا تۇرىپ، كەلگەن ادامداردى كەزەكپەن ىشكە وتكىزەمىز. «جەتىسۋدان» بولەك، «داۋلەت» قوناقۇيىنە دە ءجيى ايالدايتىن، - دەيدى يساتاي شوتان ۇلى.

1992 -جىلى يساتاي مەن جەڭىسكۇلدىڭ شاڭىراعىندا ۇل بالا دۇنيەگە كەلدى. بالانىڭ ەسىمىن مۇستافا وزتۇرىكتىڭ ءوزى قويدى. ءابدىراحمان دەپ. ءابدىراحمان - مۇستافانىڭ ۇلى اتاسىنىڭ ەسىمى.

- تاەكۆوندونىڭ وتانى - وڭتۇستىك كورەيا. ءبىراق مەن كورىپ جۇرگەن مىقتى دەگەن سپورتشىلار مۇستافانىڭ دەڭگەيىنە جەتپەيدى. جاراتۋشى يە ونى ەرەكشە ەتىپ جاراتقان. ول ءبىزدى رۋحاني تۇرعىدان دا تاربيەلەدى. مۇستافامەن اڭگىمەلەسكەندە ەرەكشە رۋحتاناتىنبىز. وتاندى ءسۇيۋ، انانى قۇرمەتتەۋ، ءدىندى قاستەرلەۋ تۋرالى اڭگىمەسىن ۇيىپ تىڭدايمىز. اعا جۇرگىزگەن ەكى- ءۇش ساعاتتىق جاتتىعۋ ون مينۋتتىق شارۋاداي اسەر قالدىراتىن. جاتتىعۋدى توقتاتپاسا ەكەن دەپ تىلەيتىن ەدىك. ول ءاردايىم «جاتتىعۋدى قازاقشا جۇرگىزىڭدەر. الدىڭدا باسقا ۇلت وكىلى تۇرسا دا، قازاقشا جۇرگىز. سەبەبى سەندەر - قازاقسىڭدار!» دەيتىن. وسى كۇنگە دەيىن جاتتىعۋ زالىندا وزگە تىلدە سويلەپ كورگەن ەمەسپىز. بىردە مۇستافا اعا مەنىڭ زالىما كەلدى.

«شەلەك اۋدانىنىڭ 60 جىلدىق مەرەيتويى وتكەلى جاتىر. جىگىتتەرىڭدى دايىندا. ونەر كورسەتەسىڭدەر. ۇياتقا قالدىرما»، دەدى. سوسىن جاتتىعۋدى باقىلادى. ءبىر كەزدە «يساحان، مۇنىڭ جارامايدى. ءوزىڭ ءبارىن جەتىك بىلگەنمەن، شاكىرتتەرىڭنىڭ ارەكەتى ولپى-سولپى. ءبارى بىردەي دۇرىس ىستەمەيىنشە، جاتتىعۋدى توقتاتپا»، دەپ ەسكەرتۋ جاسادى. مۇستافانىڭ ءوزى 200 دەن استام ادامعا جاتتىعۋ جۇرگىزەدى. ول زالعا كىرىپ كەلگەندە شىبىننىڭ ىزىڭى عانا ەستىلەتىن. جاتتىعۋ بارىسىندا اشۋلى ارىستانداي ەدى عوي، - دەيدى يساتاي.

ي. قابەكوۆ مۇستافا وزتۇرىكپەن وتكىزگەن كۇندەردى ءومىرىنىڭ ساۋلەلى شاقتارى سانايدى. ءار ءساتتى ساعىنىشپەن ەسكە الاتىنى دا سوندىقتان.

- ءبىر كۇنى مۇستافا اعا شاقىردى. ايتقان جەرگە ۋاقىتىندا جينالدىق. ول ءبىزدى عيماراتتىڭ توبەسىنە الىپ شىقتى. «ال، يساحان، كورسەت ونەرىڭدى»، دەدى. بىلگەنىمدى جاساپ جاتىر ەدىم، «توقتا!» دەدى. قاراسام، قولىندا قارا تاياعى بار، ماعان قارسى كەلە جاتىر. «ۇراتىن شىعار» دەپ ويلادىم ىشىمنەن. سويتسەم، قولىنداعىسى تەمىر لوم ەكەن. تاەكۆوندودا جاتتىعۋدى قاي جەردەن باستاساڭ، مىندەتتى تۇردە سول جەردە اياقتاۋ كەرەك. ول لوممەن توبەنى سىزدى دا «ەندى وسىنىڭ ىشىندە جاسا» دەدى. بار ىنتامدى سالدىم. «جارايسىڭ، يساحان!» دەپ ارقامنان قاقتى. اعادان العىس ەستۋ ۇلكەن مارتەبە ەدى عوي، - دەيدى ول.

يساتاي مۇستافا وزتۇرىكتىڭ جەتەكشىلىگىمەن حالىقارالىق جارىستارعا بارعان شاقتاردى دا ەرەكشە تولقىنىسپەن ەسكە الدى.

- 1992 -جىلى مۇستافا اعا مەنى تۇركياعا جارىسقا اپاراتىن بولدى. ءبىراق فەدەراتسيا باسشىلىعى جىبەرگىسى كەلمەدى. سوندا مۇستافا اعا: «جىگىتتەر، يساحان ەرتەڭ مەنىمەن بىرگە تۇركياعا ۇشاتىن بولسىن»، دەدى. ماسەلە ءاپ-ساتتە شەشىلدى. تۇركياعا كەلدىك. حالىقارالىق دودادا قولا جۇلدەگەر اتاندىم. جارىس اياقتالدى. كۇن جۇما بولاتىن. مۇستافا جىگىتتەردى جيناپ، مەشىتكە الىپ باردى. «جۇما نامازىنا قاتىسامىز»، دەدى. جايشىلىقتا «مۇسىلمانبىز» دەپ جۇرگەنمەن، قاتتى ساستىق. دارەت الۋدى دا بىلمەيدى ەكەنبىز. وزگەنىڭ ىستەگەنىن قايتالاپ، اۋرەگە تۇستىك. ايتەۋىر، نيەت ەتىپ، نامازعا تۇردىق. ءسويتىپ، اعانىڭ ارقاسىندا جۇما نامازىن وقىپ شىققانبىز، - دەيدى يساتاي.

«ءبىز ودان بريۋس لي تۋرالى كوپ سۇرايمىز، - دەيدى يساتاي شوتان ۇلى. - سوندا مۇستافا اعا: «بريۋس ليدى جاقسى تانيمىن. اسىپ بارا جاتقان ونەرى جوق. تەك ونىڭ بەت ءپىشىنى كينوعا تۇسۋگە لايىقتى بولدى. ايتپەسە، ونى ەكى ورايتىن جىگىتتەر بار ەدى. مەن بريۋس ليدى ءبىر قاسيەتى ءۇشىن عانا سىيلايمىن. ول جۇرگەن-تۇرعان جەرىندە «مەن - قىتايدىڭ ۇلىمىن!» دەپ ماقتاناتىن»، دەدى. ءدال وسى قاسيەتتى ءبىزدىڭ دە بويىمىزعا سىڭىرۋگە تىرىستى».

مۇستافانىڭ ءولىمى ءالى كۇنگە دەيىن جۇمباق. «ول قانداي جاعدايدا قازا بولدى؟» دەگەن ساۋال كوپشىلىكتى ءالى تولعاندىرىپ كەلەدى. «جۇمباق بولىپ قالعانى جاقسى عوي»، دەيدى يساتاي.

- 1995 -جىلدىڭ 1-ناۋرىزى. مۇستافا وزتۇرىكتى سوڭعى رەت كورگەن كۇنىم. ءدال وسى كۇنى ول گەرمانياعا ۇشىپ كەتتى. مەن پاۆلوداردى بەتكە الدىم. 12-ناۋرىزدا ما، الدە 13-ناۋرىزدا ما مۇستافا اعا گەرمانيا ساپارىنان الماتىعا ورالدى. كەلە اۋرۋحاناعا ءتۇستى. بىرنەشە كۇن جانساقتاۋ بولىمىندە جاتتى. 15-ناۋرىز كۇنى كوز جۇمدى. مەن سول كۇنى الماتىعا ورالدىم. ءبىراق ۇستازىمنىڭ قايتىس بولعانىن ەستىمەگەن ەدىم. حاليفا التاي، تالعات تەمەنوۆ اعالار مۇستافانىڭ قازاسىن ەستىرتتى. سەنبەدىم. مۇستافانىڭ ءمايىتىن قالادان اۋەجايعا دەيىن كوتەرىپ اپاردىق. ءسويتىپ، ونى تۋعان- تۋىستارى، جورا-جولداستارى تۇركياعا الىپ كەتتى. ۇشاق قوزعالا باستاعاندا عانا ودان شىن ايىرىلعانىمدى ۇقتىم. ونى قازاقستاندا دا جەرلەۋگە بولاتىن ەدى. ءبىراق اناسى ءرازيا قارسى بولدى. كەيىن ءرازيا انامىز قازاقستانعا ورالدى. قولىمدا ءبىر جىلداي تۇردى. ول كىسىنىڭ باقيلىق بولعانىنا دا ءبىرشاما جىل بولدى. مۇستافا ءنۇريلا جەڭگەمىزبەن 1980 -جىلى شاڭىراق كوتەرىپ، ەكى قىز، ءبىر ۇل تاربيەلەپ ءوسىردى. بالالارى گەرمانيادا تۇرادى. ۇلىنىڭ ەسىمى - نازىربەك. ۇلكەن قىزى - نەسلي، كىشىسى - اسلى. ءاردايىم حات-حابار الماسىپ تۇرامىز. جىل سايىن تۇركياعا - مۇستافا اعانىڭ قابىرىنە بارىپ، دۇعا باعىشتايمىن. الماتىدا ونىڭ اتىندا ءداستۇرلى تۋرنير وتكىزەمىن. ۇستازىمنىڭ ەسىمىن ۇلىقتاۋ - مەنىڭ مىندەتىم، - دەيدى يساتاي قابەكوۆ.

كەيىپكەرىمىز يساتاي الماتى قالاسىندا تۇرىپ جاتىر. كەزىندە مۇستافا وزتۇرىكتىڭ ءوزى اشىپ بەرگەن كلۋبتى باسقارادى. شاكىرت تاربيەلەيدى. قوعامدىق جۇمىستاردان دا تىس قالعان ەمەس. كەزىندە ونەردىڭ وكىلى، سۋرەتشى بولۋدى ارمانداعان يساتاي ونەردەن الىستاعانىم جوق دەيدى. ويتكەنى تۇسىنە بىلگەن ادامعا تاەكۆوندو دا ەرەكشە ونەر.

www.egemen.kz