قىتاي قازاقتارى جاساعان الىپ اۋە شارى

اتاجۇرتتان جىراقتا قونىستانسا دا، بۇل اعايىندارىمىزدىڭ مەرەيىمىزدى تاسىتىپ، رۋحىمىزدى وياتاتىن ەرەن تىرلىكتەرى كوپ. ماسەلەن، اقساي قازاقتارى جاساعان الىپ اۋە شارى.

بۇل شار قالاي پايدا بولدى؟ 2017 -جىلى 12-تامىزدا قىتاي ەلىندەگى ىلە، التاي تارباعاتاي سىندى ءۇش ايماقتان تۇراتىن ىلە-قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنان تىس، سانجى وبلىسىنداعى موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانى، قۇمىل ايماعىنداعى باركول- قازاق اۆتونوميالى اۋدانى جانە گانسۋ ولكەسىنىڭ سوربۇلاق (جيۋچۋان) ايماعىنداعى اقساي- قازاق اۆتونوميالى اۋدانى دەيتىن «ءۇش قازاق اۆتونوميالى اۋداننىڭ ءتورتىنشى ۇلتتىق سالت-سانا، اقىندار ايتىسى، ات ويىندارى» مەرەكەسىنىڭ ەكىنشى كەزەڭى اقساي اۋدانىندا ءوتىپ جاتتى. ءۇش قازاق اۆتونوميالى اۋداننىڭ ۇيىمداسۋىنداعى، اقساي- قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ ۇكىمەتى وتكىزىپ جاتقان وسىناۋ مەرەكەدە «حالىقارالىق رەكوردتار كىتابىنا» ەنگەن «الەمدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق كيىز ءۇيىنىڭ اۋە شارى» دەپ اتالاتىن سۋرەتتەگىدەي ادەمى اۋە شارى اسپانعا كوتەرىلدى.

ۇلتتىق بىرەگەيلىگىمىزدى اسقاقتاتقان وسىناۋ اقجولتاي اقپاراتقا قول جەتكىزۋىمىزگە ەتنوگراف تاريحشى، قالامگەر باۋىرىمىز كوكبورى مۇباراك قيزات ۇلى سەلبەسىپ وتىر.

قازىرگە دەيىن بۇل «الەمدەگى جالعىز ءارى ەڭ ۇلكەن كيىز ءۇي بەينەلى اۋە شارى» بولىپ سانالادى. ونى جاساۋعا حالىقارالىق دەڭگەيدەگى اۋە شارىن جاساۋ شەبەرى جارتى جىلعا جۋىق ۋاقىت جۇمساعان.

بۇل اۋە شارىنىڭ ديامەترى - 21 مەتر، بيىكتىگى - 23 مەتر، كولەمى 2800 تەكشە مەتردى قۇرايدى.

كيىز ءۇي اۋە شارىن جاساپ ۇشىرۋداعى ماقسات جايلى اقساي- قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ ۇلتجاندى ازاماتتارى بۇل جاسامپازدىقتارىنىڭ «ساياحاتشىلاردى كوپتەپ تارتۋدىڭ جولى ەكەنىن، كيىز ءۇي سياقتى قازاق مادەنيەتىنىڭ جاۋھارلارىن زاماناۋي سالالاردا تۇرلەندىرىپ اسقاقتاتۋعا بولاتىنىن، اۋە سپورتتارىن قولداۋ، كوتەرمەلەۋ» كەرەك ەكەنىن ايتىپ جەتكىزدى.

- شارا بارىسىندا حالىقارالىق رەكوردتار قاۋىمداستىعىنىڭ ادامدارى ارنايى كەلىپ مەرەكەدە قوناق بولدى. اقساي اۋدانى تيبەت ءۇستىرتىنىڭ سولتۇستىك جيەگىندەگى شولەن تاۋىنىڭ باۋىرىنا ورنالاسقان. وڭتۇستىگى كۇردەلى مۇزتاۋلاردان، سولتۇستىگى ءشولدى دالالاردان تۇرادى. اۋدان جەرىنىڭ تابيعاتى تۋريزمگە اسا قولايلى بولماعانىمەن، اۋدان ۇكىمەتى قازاقتىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىن كوتەرۋ ارقىلى ساياحاتشىلاردى كوپتەپ تارتىپ وتىر. بۇل جولعى شارادا قازاقتىڭ كيىز ءۇيىن بەينەلەيتىن وسىنداي ادەمى اۋە شارىمەن قاتار، ەۋروپا ەلدەرى مەن قىتايدىڭ الەمدىك اۋە شارى بايقاۋلارىندا توپ جارعان وزگەشە ستيلدەگى اۋە شارلارى دا قاتار ۇشىرىلىپ مەرەكەنىڭ ءسانىن اسىردى. قازاقتىڭ نەشە جۇزدەگەن ونەرپاز قىز- جىگىتتەرى ۇلتتىق اۋە شارىمىز ۇشىرىلعان ساتتە، ونىڭ استىنداعى الاڭدا بىتىراي وتىرىپ ءبىر تەگىس كۇي تارتتى، قاراجورعا ءبيىن بيلەدى، - دەيدى كوكبورى مۇباراك.

www.egemen.kz