الماتىدا «قازاق-قىرعىز - الاشتان» اتتى حالىقارالىق عىلىمي كونفەرەنسيا ءوتىپ جاتىر

اتالعان شارا تۇركى الەمىنىڭ ورتاق ماقتانىشى، قازاق-قىرعىز باۋىرلاستىعىن بەكەمدەۋگە زور ۇلەس قوسقان جىر الىبى جامبىل جابايەۆتىڭ 175 جىلدىعى، سونىمەن بىرگە، قىرعىز حالقىنىڭ كورنەكتى تۇلعالارى، الاش قايراتكەرلەرى ءجۇسىپ ءابدىراحمانوۆ پەن قاسىم تىنىستانوۆتىڭ تۋعانىنا 120 جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.

حالىقارالىق كونفەرەنسياعا ق ر مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەربايەۆ، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى سۇيۇنبەك كاسمامبەتوۆ، قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆا، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت، اقپارات جانە تۋريزم ءمينيسترى ازامات جامانكۋلوۆ، حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالى، قاز ۇ ۋ رەكتورى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ، سونداي-اق ەكى ەلدىڭ زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن تانىمال عالىمدار قاتىستى.

القالى جيىن بارىسىندا قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەگەن ق ر مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەربايەۆ قىرعىزستاندىق ارىپتەستەرىنە قازاقستانعا ارنايى ساپارى ءۇشىن ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، قازاق پەن قىرعىزعا ورتاق تۇلعالاردى ۇلىقتاۋعا ارنالعان جيىن ەكى ەلدىڭ رۋحاني بايلانىسىن بيىك بەلەسكە كوتەرەتىن يگى باستاما ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«ازاتتىعىمىزدىڭ التىن بەسىگى، ارايلى الماتىعا قوش كەلدىڭىزدەر! وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، بيىل ءبىرتۋعان ەلدەرىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 30 جىل تولىپ وتىر. الاتاۋدىڭ قوس قاپتالىن قاتار جايلاعان قازاق پەن قىرعىز حالقىنىڭ رۋحاني جاقىندىعىنىڭ تامىرى تەرەڭدە. بۇگىنگى القالى جيىننىڭ الاتاۋدىڭ باۋرايىندا، دوستىق ۇيىندە ءوتۋىنىڭ سيمۆولدىق ءمانى بار. قىرعىز دەلەگاتسياسىن ارنايى باستاپ كەلگەن ارىپتەسىم، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى كاسمامبەتوۆ سۇيۇنبەك ساپاربەك ۇلىنا شىنايى ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. بيىل، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جارلىعىمەن جىر الىبى جامبىل جابايەۆتىڭ 175 جىلدىعى جاريالانىپ، ەلىمىزبەن بىرگە ءبىرقاتار شەت مەملەكەتتەردە كەڭىنەن اتالىپ ءوتىلدى.

ۇلى جىراۋدىڭ مەرەيتويى باۋىرلاس قىرعىزستاندا باستاۋ الىپ، مىنە بۇگىن قازاق-قىرعىز ىنتىماقتاستىعى اياسىندا قورىتىندىلانىپ وتىر.

بۇل ورايدا، تۋىستاس ەلدەردى تابىستىرىپ، ىنتىماعىن جاراستىراتىن - تۇعىرلى تۇلعالاردىڭ شىنايى دوستىعى، باياندى بىرلىگى ەكەنى بەلگىلى. كۇنى كەشە ەكى حالىق ماناس داستانىنا قاتار ۇيىپ، جامبىل مەن توقتاعۇلدىڭ جىرلارىن قاتار جىرلاۋى وسىنىڭ جارقىن كۋاسى. جامبىلدىڭ رۋحاني مۇراسى قازاققا قالاي ءقادىرلى بولسا، قىرعىز ەلى ءۇشىن دە ءدال سولاي قاستەرلى.

سوندىقتان، ەكى ەل ۇكىمەتتەرىنىڭ قولداۋىمەن ارقالى اقىننىڭ باي مۇراسىن ناسيحاتتاعان ءبىرقاتار مادەني-رۋحاني شارالار ۇيىمداستىرىلدى. وسى ورايدا، جىر ءدۇلدىلى جامبىلعا كورسەتكەن قۇرمەتى ءۇشىن تۋىسقان قىرعىز ۇكىمەتىنە ايرىقشا العىسىمىزدى ايتامىز» ، - دەدى قىرىمبەك كوشەربايەۆ.

سونىمەن قاتار، ول توقتاعۇل مەن جامبىلدان باستاۋ العان تۇلعالار ىنتىماعى الاشوردا زامانىندا جالعاسىن تاۋىپ، دوستىقتىڭ دانەكەرىنە، سىرباز سىيلاستىقتىڭ سالتاناتتى ۇلگىسىنە اينالعانىن تىلگە تيەك ەتتى.

«احمەت بايتۇرسىنوۆ باستاعان الاشتىڭ اياۋلى پەرزەنتتەرى تورەقۇل ايتماتوۆ، تورەقۇل جانۇزاقوۆ، يشەنالى ارابايەۆ سىندى قىرعىز زيالىلارىمەن تىزە قوسىپ، ۇلت ءۇشىن ىنتىماقتا قىزمەت ەتتى. بۇل تۋرالى بەلگىلى عالىم زاينيددين كۇرمانوۆتىڭ بۇگىن تۇساۋى كەسىلگەلى وتىرعان «كىرگىزسكي فيليال پارتي «الاش» اتتى ەڭبەگىندە دە جاقسى كورىنىس تاپقان. وسىنداي كورنەكتى قىرعىز قايراتكەرلەرىنىڭ ءبىرى - ءجۇسىپ ءابدىراحمانوۆ 1920-جىلدارى الماتى قالاسىندا تۇرىپ، قالالىق كوميتەتتىڭ جاۋاپتى حاتشىسى، كەيىننەن تالدىقورعاندا كوميتەت حاتشىسى قاتارلى لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقاردى.

وسىنداي قىزمەتتەردە ءجۇرىپ، وراز جاندوسوۆ، تۇرار رىسقۇلوۆ سىندى مەملەكەتشىل تۇلعالارمەن بىرلەسىپ، حالىققا رياسىز ەڭبەك ەتتى. سوندىقتان، ءجۇسىپ ءابدىراحمانوۆتىڭ الماتى قالاسىندا قىزمەت ىستەگەن، تۇرعان مەكەن-جايىن انىقتاپ، ەسكەرتكىش تاقتا ورناتۋ، سونىمەن بىرگە ەلىمىزدەگى كوشەلەردىڭ بىرىنە ەر ەسىمىن بەرۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن. بۇل الاش زيالىلارىنا كورسەتىلگەن زور قۇرمەت ءارى ەكى ەلدىڭ رۋحاني بايلانىسىن نىعايتاتىن يگى شارا بولارى انىق»، - دەدى ول.

قىرىمبەك كوشەربايەۆتىڭ ايتۋىنگشا، الاشتىڭ تاعى ءبىر قايراتكەرى، اعارتۋشى، اقىن - قاسىم تىنىستانوۆ تا ءبىز ءۇشىن ايرىقشا قادىرلى. قاسىم اقىننىڭ ماعجان شىعارمالارىنان ءنار العان داۋىلپاز جىرلارى مەن عاجايىپ پروزالارى قاجىعان حالىققا رۋحاني دەم بەرىپ، تىڭ سەرپىن سىيلادى.

«قاسىم تىنىستانوۆ ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىنوۆتارمەن مۇراتتاس بولىپ، 1926-جىلى باكۋدەگى I تۇركولوگيالىق سەزگە قاتىسقانى بەلگىلى. اعارتۋشى عالىم وسى رۋحاني بايلانىس ناتيجەسىندە قىرعىز ءالىپبيىنىڭ نەگىزىن قالادى. ال، قىرعىز حالقىنىڭ فولكلورلىق مۇراسى - «ماناس» داستانىن جيناقتاپ، م. اۋەزوۆتەرمەن بىرگە بىشكەكتەگى تۇڭعىش بۇكىلوداقتىق كونفەرەنسيادا ماناستانۋ ماسەلەسىن كوتەرۋى تۇركى ميراسىنا جاساعان ۇلكەن قامقورلىعى دەپ بىلەمىز. مىنەكي، بۇگىن قىزمەتىن قازاق باسپا سوزىندە باستاپ، ماعجانعا ەلىكتەپ قازاقشا ولەڭدەر جازعان اقىننىڭ 1925-جىلى قازاق جانە قىرعىز تىلدەرىندە جارىق كورگەن «قاسىم جىرلارى» جيناعى حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى تاراپىنان تۇرىك تىلىنە اۋدارىلىپ، فاكسيميلەسىمەن قاتار جاريالانىپ وتىر»، - دەدى كونفەرەنسيا بارىسىندا ق ر مەملەكەتتىك حاتشىسى.