قازاقتىڭ بەلگىلى جازۋشىسى ءىلياس ەسەنبەرلين جارىن قالاي تاڭداعان؟

None
None
نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - ارمان المەنبەت جەلىدە قازاقتىڭ بەلگىلى جازۋشىسى ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ جارىن قالاي تاڭداعانى جايلى ەستەلىكتى جاريالادى.

تۇرسىن جۇرتبايدىڭ ايتقانى: «ءىلياس ەسەنبەرلين تۋرالى ەستەلىك ايتىڭىز دەپ ۇرپاقتارى كەلدى. ايتىپ وتىرىپ، كوزىمە جاس كەلدى. وعان سەبەپ بولعان - ەسىمە ءتۇسىپ كەتكەن مىنا ءبىر اڭگىمەسى... ىلەكەڭنىڭ جارى «حالىق جاۋىنىڭ» قىزى بولعان. سونىڭ زاردابىن ىلەكەڭ دە تارتقان. سودان سۇرايمىن عوي، «حالىق جاۋىنىڭ» قىزى ەكەنىن بىلە تۇرىپ، نەگە وسى كىسىنى الدىڭىز؟» دەپ. «سونشالىقتى كۇشتى ماحاببات بولدى ما؟» دەيمىن. «جوق» دەيدى ىلەكەڭ...


سودان سوڭ ويلانىپ بارىپ اڭگىمەسىن باستايدى: «ءبىر كۇنى كوشەدە كەلە جاتسام، كوزىنە مۇڭ ۇيالاعان ءبىر قىز كەلە جاتىر ەكەن. مۇڭلى بولعاندا دا مۇڭلى. توقتاتىپ، بىرنارسە سۇراعان بولىپ نازارىن وزىمە اۋدارىپ ەدىم، كوزى شىنىندا دا بۇرىن مەن كورمەگەن مۇڭلى كوز ەكەن. سودان سوڭ سىرتىنان سۇراستىرىپ ءبىلىپ الدىم، ارالاسا باستادىق. ءوزىم دە ويلاعانداي، «حالىق جاۋىنىڭ» قىزى بولىپ شىقتى. كوزىندەگى مۇڭى ءبىر ساتتە پايدا بولاتىن مۇڭ ەمەس، ابدەن بويىنا ءسىڭىپ قالعان مۇڭ ەكەن. ۋاقىت وتكەن سايىن جۇرەگىم ءجىبي بەردى.

اقىرى ءبىر كۇنى «سەنى الامىن، تيەسىڭ بە؟» - دەدىم. قىز جىلادى، «مەنى الساڭىز كۇنىڭىز كۇن بولمايدى عوي»، - دەدى. «تاۋەكەل، الامىن»، - دەدىم. «جالعىز شەشەم بار عوي»، - دەدى. «مەيلى، شەشەڭ قولىمىزدا تۇرسىن، ولە- ولگەنشە باعىپ- قاق»، - دەدىم. «شەشەممەن اقىلداسايىن»، - دەدى. ءبىر- ەكى كۇننەن سوڭ شەشەسىنىڭ الدىنا باردىم. «قايدا ىستەيسىڭ، بالام؟» - دەدى. « س ك- دا». «ويبۋ- ۋ!» - دەدى. «سورىڭدى قايناتادى عوي».

- «بارىنە دايىنمىن، تاۋەكەل»، - دەدىم.

- «جارايدى، تەك بۇل بايعۇستى جىلاتىپ تاستاپ كەتۋشى بولما».

ءسويتىپ، وسى كىسىنى العانمىن. شەشەسى قايتقانشا قولىمىزدا تۇردى».

ىلەكەڭنىڭ وسى اڭگىمەسى ەسىمە ءتۇسىپ كوزىمە جاس كەلمەسى بار ما... مەنى قولتىقتاپ الىپ، وداقتىڭ ءۇشىنشى قاباتىندا ءارى- بەرى ءجۇرىپ اڭگىمەسىن ايتاتىن. سونداي ءبىر كۇنى ايتقانى عوي. قازاقتىڭ ءبىر قىزىنىڭ باعىن اشامىن دەپ ىستەگەنى عوي...» تۇرسىن جۇرتباي وسىنى ايتىپ، ءوزى دە از ۋاقىت ءۇنسىز وتىردى، - دەپ جازادى ول Facebook جەلىسىندە.

****

... ءىلياس ەسەنبەرلين بولاشاق جارىن العاشقى رەت وپەرا تەاترىندا كورگەن. ءىلياس ديليارانى تەاتردىڭ گاردەروبىندا كورىپ، كيىمىن كيۋگە كومەكتەسكەن. وپەرا تەاترىنىڭ قاسىندا مەملەكەت بەرگەن ءىلياستىڭ پاتەرى بولعان. ءبىراق ءىلياس مەملەكەت بەرگەن پاتەرىن ارىپتەسىنە سىيعا بەرگەن.

ءىلياستىڭ ايەلى ورتالىق كومپارتيانىڭ سەكرەتارى، ادىلەت ءمينيسترى حامزا جۇسىپبەك ۇلىنىڭ قىزى ديليارا بولعان. ءىلياستىڭ قايىن اتاسى ساكەن سەيفۋللينمەن ءبىر اۋىلدىڭ تۋماسى، ودان ءارى - ساكەنمەن ءبىر ۇيدە ءومىر سۇرگەن. تانىسقان كەزەندە ديليارا بىردەن اكەسى جازالانعانى تۋرالى ايتتى.

ۇلى وتان سوعىسىنىڭ اياعىندا ءىلياس ەسەنبەرلين ەنەسىن (جازالانعان ناركومنىڭ جەسىرى) وتان ساتقىندارى ايەلدەرىنىڭ اقمولا لاگەرىنەن الىپ كەلدى. ءبىر جىلدان كەيىن ءىلياستى ورتالىق كومپارتيادان الىپ تاستاپ، جالا جاۋىپ، تۇرمەگە سالعان.

«اكەمدى تۇرىكمەنستانداعى قاراقۇم كانالىن سوعۋعا جىبەردى. ول جەردە جازالانعانداردىڭ ءومىرى ءبىر جىلدان كوپكە سوزىلمايتىن. اكەم ءۇش اي جۇمىس ىستەگەن سوڭ، باسشىسى ونىڭ زاريادپەن اينالىسقانىن كورگەن سوڭ كاپتەركىگە جىبەردى. اكەم وقۋدى تاۋكەن ينجەنەرىنە وقىعان عوي، سول ونىڭ ءومىرىن قۇتقاردى» - دەدى قوزىكورپەش ەسەنبەرلين.

1953 -جىلى ءىلياس ازات ەتىلدى. ول ۇيىنە بارماي تىكەلەي دىنمۇحاممەد قونايەۆقا بارعان. سول كىسى وعان اقشا بەرىپ: «ماسكەۋگە بار، سول جاقتا پارتياعا قايتادان كىر» دەدى. سول ۋاقىتتا ماسكەۋگە بارماي پارتياعا ورالۋ كوپتەگەن جىلدارعا سوزىلۋى مۇمكىن ەدى.

ىلياسپەن ديليارانىڭ جانۇياسىندا ءۇش قىزىمەن، جالعىز ءارى ەڭ كىشىسى قوزىكورپەش اتتى ۇلى بولعان. ديليارا ءۇشىنشى قىزىمەن بوسانعاننان كەيىن، پەرزەنتحانادان قايتقىسى كەلمەي قاتتى ۇيالعان. ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ قىزى راۋشاننىڭ ەستەلىگى: «مەنىڭ اكەم تۋرالى قالعان ەڭ جارقىن ەستەلىگىم ۇلى قوزىكورپەش تۋىلعانى. ءبىز پەرزەنتحاناعا باردىق. ول قۋانىشتان، شاتتىقتان مەيىربيكەلەردى ءسۇيىپ، قۇشاقتاعان. قايتار جولدا ترامۆايعا وتىرعانىمىزدا اكەمىز بارلىقتارىنا ۇلى تۋىلعانىن جاريالاعان».

سوڭعى جاڭالىقتار